Projecten OAC

Het Boogaard-orgel in de Moriakerk te Capelle a/d IJssel
Het betreft opus 1 van Ide Boogaard, orgelmaker te Rijssen die het bouwde in 1995. Het dispositieontwerp was van mijn hand, de mensuren werden door de orgelbouwer gezamenlijk met mij (Dick den Engelsman, in die tijd daar organist) gemaakt. Opzet was te komen tot een orgel dat de eigenschappen zou vertonen overeenkomend met die van de Hollandse en Groningse orgels uit de 2e helft van de 18e eeuw. En dat alles aangepast aan de beperkte ruimte- mogelijkheden die het kerkgebouw bood. Dit resulteerde in een Hollands bovenwerk met o.a Baarpijp, Quintadeen, Vox Humana en inliggende tremulant. Vanwege financiële krapte werd het bovenwerk gereserveerd en een aantal registers op het hoofdwerk kregen de mogelijkheid om ze alleen in de bas of discant te gebruiken. In 2001 werd uiteindelijk het bovenwerk toegevoegd. Advies werd gegeven door Paul Wols en Herman den Hollander namens de OAC.

Toelichting
Dit instrument betreft opus 1 van Ide Boogaard, orgelmaker te Rijssen, die het bouwde in 1995. Het dispositie-ontwerp was van de hand van Dick den Engelsman, OAC-adviseur en destijds organist te Capelle-West. Artistieke opzet was te komen tot een orgel dat de eigenschappen zou vertonen overeenkomend met die van de Hollandse en Groningse orgels uit de tweede helft van de 18e eeuw. En dat alles aangepast aan de beperkte ruimte en bouwkundige mogelijkheden die het (bestaande) kerkgebouw bood. Adviseurs namens de OAC waren Paul Wols en (in de tweede fase) Herman den Hollander.

Dit resulteerde in een Hollands bovenwerk met o.a Baarpijp, Quintadeen, Vox Humana en inliggende tremulant. Vanwege financiële krapte werd het bovenwerk gereserveerd en een aantal registers op het hoofdwerk kregen de mogelijkheid om ze alleen in de bas of discant te gebruiken. In 2001 werd uiteindelijk het bovenwerk toegevoegd. Advies werd gegeven door Paul Wols en Herman den Hollander namens de Orgelbouw Advies Commissie (OAC).

De door Dick den Engelsman gemaakte opnames vormen inmiddels een waardevol klankdocument: Klik hier
Het De Jong/Boogaardorgel in Waarde
In 1950 richtte de VOGG de Orgelbouw Advies Commissie op die sindsdien haar diensten aanbiedt op het gebied van orgelbouw: nieuwbouw of renovatie. Projecten die een deskundige blik en specialistische kennis vereisen, juist omdat ze voor een kerkelijke gemeente het karakter van een eenmalige gebeurtenis hebben. De daarvoor benodigde kennis en ervaring heeft de OAC in huis.

In 2010 is het de Jong/Boogaardorgel in Waarde opgeleverd. Op deze pagina vind u een aantal klankvoorbeelden, gespeeld door Dick den Engelsman.
Het orgel in de Adullamkerk van de Gerexformeerde Gemeente te Barneveld werd gebouwd onder advies van de Orgeladviescommissie van de VOGG door MENSE RUITER Orgelmakers te Zuidwolde. Het werd eind 2011 in gebruik genomen. Om het klinkend resultaat voor liefhebbers en geïnteresseerden ter beschikking te stellen heb ik (Dick den Engelsman) er een aantal geluidsopnamen gemaakt die u hier kunt beluisteren. Voor meer inxformatie over het werk van de OAC kunt u zich hier op site inxformeren of contact opnemen met de coördinator Herman den Hollander.
Het Vierdag/Steendamorgel in de Gereformeerde Gemeente te Terneuzen
Het orgel is gebouwd in 1974 door Vierdag Orgelbouw Enschede (1946-1981) voor de Nederlands Gereformeerde Kerk te Eindhoven naar een ontwerp van Hans Brink. Het orgel had oorspronkelijk 12 registers, verdeeld over twee manualen en pedaal, waarbij de Gedekt 8′ van het pedaal een transmissie was van de Bourdon 16′. Vanwege de kleine bouwruimte was het orgel compact gebouwd, een deel van de pijpen van de Bourdon 16′ waren liggend tegen de bovenkant van de orgelkas gemonteerd. Het orgel was voorzien van drie kleine balgen. In 1998 werd het orgel door Pels & van Leeuwen uitgebreid met een Dulciaan 8′ op Manuaal II.
In 2014 kwam het instrument te koop te staan omdat de gemeente een ander kerkgebouw betrok. Onder begeleiding van de Orgel-Advies-Commissie van de VOGG in de personen van Herman den Hollander en Dick den Engelsman werd besloten tot aankoop door de Ger. Gem. van Terneuzen. Hierbij kreeg orgelmakerij Steendam te Roodeschool de opdracht voor demontage, restauratie en overplaatsing. Om onderhoud en toegankelijkheid te verbeteren werd besloten om de drie kleine balgen te vervangen door één grote magazijnbalg die samen met de windmotor, in een aparte kast, achter het orgel geplaatst zou worden. Tevens werd besloten om het orgel uit te breiden met een aparte windlade (uit voorraad orgelbouwer) voor het pedaal met daarop een aantal extra stemmen (bestaand pijpwerk) om de draagkracht te vergroten. De Bourdon 16′ werd vervangen door een Subbas 16′ met een wijdere mensuur waarbij de Gedekt 8′ weer gedeeltelijk transmissie van de Subbas 16’werd. Tevens werd een Octaaf 8′, een Octaaf 4′ en een Bazuin 16′ toegevoegd. De pedaaltractuur is volledig mechanisch, waarbij, vanwege de korte afstand tussen het klavier en de pedaalwindlade, een wellenbord is toegepast. De registertractuur van het pedaal is elektrisch. Om een betere uitspraak te verkrijgen op de galerij is in de bovenste zijpanelen en in de pedaalkas zaagwerk toegepast in gelijke stijl als in het front aanwezig.
Dick den Engelsman maakte een klankdemonstratie van het orgel in de Gereformeerde Gemeente te Terneuzen. Meer informatie over het orgel en de gebruikte registraties is hier te vinden.
* Met dank aan de orgelcommissie Terneuzen voor grote delen van deze tekst.
Het Edskes-orgel in de Hersteld Hervormde Kerk van Ouddorp aan Zee
Het orgel in de Hersteld Hervormde “Eben Haëzerkerk” te Ouddorp werd gebouwd onder advies van de Orgeladviescommissie van de VOGG door Bernard Edskes met gebruikmaking van een instrument dat door de firma Troels-Krohn vervaardigd was voor een kerk in Hellerup-Kopenhagen 1956/ 1970. Het is uitgebreid beschreven in ons vereniging blad K&M. Vermeldenswaard is verder dat in de vormgeving en materiaal gebruik m.b.t. de kerkruimte alle akoestische adviezen van de OAC zijn gevolgd. Het resultaat mag gehoord worden. Om het klinkend resultaat voor liefhebbers en geïnteresseerden ter beschikking te stellen heb ik (Dick den Engelsman) een aantal geluidsopnamen gemaakt die u hier kunt beluisteren. Voor meer informatie over het werk van de OAC kunt u zich hier op de site informeren of contact opnemen met de coördinator Herman den Hollander.
Meer informatie over het orgel en de gebruikte registraties kunt u vinden door hier te klikken.
Goedereede Hersteld Hervormde kerk, groot onderhoud van Leeuwen orgel.

Op donderdag 1 december werd het Van Leeuwen orgel in de Hersteld Hervormde Kerk van Goedereede opgeleverd na groot onderhoud door de firma A. Nijsse & Zn. te Oud-Sabbinge.

Geschiedenis van het orgel.

Het orgel werd gebouw in 1956 door de firma. W. van Leeuwen voor de Maranathakerk te Leiden. Aan het orgel werd in de loop van de jaren enkele malen hersteld en ook ontdaan van het Veka-sleep systeem.
Van den Heuvel Orgelbouw te Dordrecht demonteerde het orgel en voerde enkele kleine reparaties uit. Het orgel werd eind 2007 in het kerkgebouw van de hersteld hervormde Kerk te Goedereede geplaatst. Het pedaal werd gelijktijdig uitgebreid met een Subbas 16’ (uit Koppejan-orgel van de Noorderkerk te Rijssen; 1938) die achter het orgel kwam te staan. De oorspronkelijke Spitsgedekt 16’ werd aangepast naar Open Fluit 8’. De kerk en het orgel werden op zondag 16 december 2007 in gebruik genomen.

Groot onderhoud 2016-2017.

Orgelbouwer A. Nijsse te Oud-Sabbinge voerde groot onderhoud uit onder advies van de orgeladviescommissie van de VOGG. Alle aanwezige telescoophulzen (onder de bestaande slepen) werden verwijderd. Alle slepen werden vervangen door nieuwe eiken exemplaren met viltringen. Er kwam een nieuwe dekplaat voor de borstwerklade. Alle windlekkages en doorspraak werden verholpen. De samenstelling van de Mixtuur werd aangepast en kreeg een ‘vorabzug’ zodat de Octaaf 2’ apart kan worden ingeschakeld. De intonatie de beide pedaalregisters werden aangepast, de Kromhoorn 8’ werd op een verhoogde bank gezet (voor betere bereikbaarheid bij het stemmen) en het rammelen van de toetsen werden nagezien. De klaviermechanieken werden zwevend gemaakt om de sterke reactie op seizoenswisselingen op te heffen. De intonatie van ‘Van Leeuwen’ bleef gehandhaafd met uitzondering van de pedaalstemmen, de mixtuur en de Kromhoorn.

(Met dank aan Ad de Gans te Goedereede voor grote delen van deze tekst)

Dick den Engelsman maakte een klankdemonstratie van het orgel in de Hersteld Hervormde Gemeente van Goedereede.
Voor eventuele vragen over deze geluidsopnamen mail naar:

Meer informatie over het orgel, de klankdemonstratie en de gebruikte registraties vindt u door hier te klikken.
Gereformeerde Gemeente Moerkapelle
In het kerkgebouw van de Ger. Gem. te Moerkapelle werd in 1975 een orgel geplaatst afkomstig uit de voormalige Funenkerk te Amsterdam. Dit orgel werd in 1890 opgeleverd door orgelbouwer Steenkuyl, de opvolger van Flaes. Na verschillende uitbreidingen van het kerkgebouw in Moerkapelle was het instrument niet draagkrachtig genoeg meer om de gemeentezang te begeleiden. Ook ging de technische staat steeds verder achteruit.
In 2020 heeft orgelbouwer Edskes uit Zwitserland een nieuw orgel opgeleverd, waarbij gebruikgemaakt is van pijpwerk van 13 registers van het oude instrument. Het oorspronkelijke orgelfront is op een onderkas geplaatst, de speeltafel is van de zijkant naar de voorkant verplaatst en de dispositie is uitgebreid tot 30 stemmen. Het mechaniek is geheel nieuw aangelegd. Het schilderwerk is door firma De Jongh uit Waardenburg.
Op YouTube vindt u een hele serie aan klankdemonstraties van dit orgel: Edskes orgel Ger. Gem. Moerkapelle - YouTube
Zie ook Gereformeerde Gemeente Moerkapelle neemt Edskes-orgel in gebruik - Orgelnieuws.nl
Het orgel in de nieuwe Beth-El kerk van de CGK te Sliedrecht is afkomstig uit het vorige kerkgebouw. Het is het Opus Magnum van de firma Hendriksen en Reitsma en werd in 1982 in gebruik genomen. Orgelmakerij Boogaard plaatste het instrument over naar het nieuwe kerkgebouw. Daarbij werd ook noodzakelijk onderhoud gepleegd, werd de Bourdon 16 van het hoofdwerk uitgebreid met het Groot Octaaf en werd de kas wit geschilderd. Het orgel werd geheel op de nieuwe ruimte geïntoneerd.
De ingebruikname was in november 2023.
Uitgebreidere informatie is te vinden in een artikel op Orgelnieuws.nl: Hendriksen & Reitsma-orgel CGK Beth-El Sliedrecht na overplaatsing opnieuw in gebruik genomen - Orgelnieuws.nl
fotografie: Dick den Engelsman.
HHK Nieuwaal
Het orgel van de HHK te Nieuwaal is afkomstig uit de voormalige Evangelisch Lutherse Kerk te Den Helder. Het is in 1967 gebouwd door orgelbouwer Willem van Leeuwen in een kas van Maarschalkerweerd uit 1909. De overplaatsing werd verzorgd door Van Den Heuvel Orgelbouw. Daarbij werd het instrument nagezien en werd de dispositie zowel iets gewijzigd als met enkele stemmen uitgebreid. De orgelgaanderij werd uitgebreid en voorzien van een nieuwe balustrade. Het orgel is eind 2023 in gebruik genomen.
Zie ook Hersteld Hervormde Gemeente, Nieuwaal - Van den Heuvel Orgelbouw (vandenheuvel-orgelbouw.nl)

fotografie: Dick den Engelsman.
CGK Rotterdam-Kralingen
Het orgel in de Jeruzalemkerk in Rotterdam-Kralingen is van oorsprong een Van Dam orgel, gebouwd in 1910. Destijds was het een geheel mechanisch orgel met een gesloten orgelkas en klassiek front in de stijl als bij Van Dam gebruikelijk.
In 1955 werd het orgel ingrijpend aangepast door de firma Valckx en Van Kouteren. De orgelkas werd vervangen door een open opstelling met een modern front, er werden stemmen toegevoegd, en er werd een electro-pneumatische tractuur aangebracht.
In 2023 is door Van den Heuvel Orgelbouw groot technisch onderhoud uitgevoerd, waarbij het uitgangspunt was om de huidige situatie, ook qua klank, te behouden. Het orgel is schoongemaakt, de totale toets- en register tractuur is vernieuwd en verschillende onderdelen zijn gerestaureerd zoals de windladen (nog van Van Dam) en de klavieren.
Eind 2023 is het instrument weer in gebruik genomen.
Zie ook Jeruzalemkerk (cgkkralingen.nl) en Jeruzalemkerk, Rotterdam - Van den Heuvel Orgelbouw (vandenheuvel-orgelbouw.nl)
De Gereformeerde Gemeente van Veen heeft in 2023 een nieuw kerkgebouw in gebruik genomen. Het Valckx en Van Kouteren orgel uit het oude kerkgebouw was niet draagkrachtig genoeg voor de nieuwe kerkzaal, daarom is de orgelcommissie op zoek gegaan naar een ander instrument.
Een geschikt orgel werd gevonden in de kerk van de Protestantse Gemeente te Sexbierum. Hier stond een Bakker en Timmenga orgel uit 1911 met 19 stemmen.
Het orgel is overgeplaatst, gerestaureerd en uitgebreid met een Bazuin ’16 op het pedaal door orgelmakers Pels en Van Leeuwen. Het schilderwerk van de orgelkas en het verguldwerk is uitgevoerd door firma de Jongh uit Waardenburg.
Het orgel is in februari 2024 in gebruik genomen.